Geçmişteki en büyük savaş ustalarından birisi ve aynı zamanda filozof da olan Sun Tzu’nun çok sevdiğim bir sözü vardır. “Dünyanın en büyük liderlerini tarih hiçbir zaman yazmamıştır çünkü onlar hiç savaşmamıştır” der Sun Tzu.
Tarihe adı yazılmayan büyük liderlerin hükümdarlıklarında kayda değer bir savaş yaşanmamıştır ve bu sayede halk barış içinde yaşayabilmiştir. Gerçek büyük liderler zafer peşinde koşmaktansa kan dökülmesini istemedikleri için komşu ülkelerle iyi politikalar geliştirip ülkelerini savaşa sürüklememişlerdir. Fakat ne yazık ki tarih o en büyük liderleri hiç savaşmadıkları için yazmamıştır. İnsanlık tarihini düşündüğümüzde aklımıza hep savaşlar gelir.
İnsanlık tarihi aslında koskocaman bir savaşlar tarihidir ve geçmişte dünyaya damgasını vurmuş liderleri bugün kazandıkları savaşlarla hatırlıyoruz. Yüzyıllara damgasını vuran savaşlar bir çağı kapatıp başka bir çağı açmış. Doğal olarak her büyük savaşın büyük bir de büyük kumandanı olmuş. Napolyon, Büyük İskender, Cengiz Han, Fatih Sultan Mehmet ve daha niceleri…
Tarihe adı yazılmayan liderleriyse dediğimiz gibi adı yazılmadığı için bilemiyoruz. Sun Tzu’nun bu sözünden hareketle Osmanlı imparatorluğunda da tarihin gözden kaçırdığı böyle bir lider olmuş mudur acaba diye düşünerek araştırmaya koyulduğumda 2. Bayezid ismiyle karşılaştım(Bayezid diye yazılır Beyazıt diye okunur). Osmanlı tarihine baktığımızda adından en çok söz ettiren padişahların özellikle kuruluş ve yükseliş dönemlerinde hüküm sürdüklerini görürüz. Kazanılan şanlı zaferleri düşündüğümüzde bunun böyle olması çok normaldir. İkinci Bayezid, Fatih Sultan Mehmed’in oğlu, Yavuz Sultan Selim’in babası, Kanuni Sultan Süleyman’ın da dedesidir. Yani kazanılan zaferlerin tam ortasında doğmuştur. Sanırım yeryüzünde bu derece kudretli bir akrabalık zinciri çok az kişiye nasip olmuştur. Bayezid öyle bir padişahtı ki, babası İstanbul’u fethetmiş, oğlu imparatorluk topraklarını 2.5 katına çıkartarak dünyayı titretmiş ve torunu da cihan sultanı olmuştu.
Bütün Osmanlı’nın hatta belki de dünyanın en güçlü akrabalık silsilesinin tam ortasındaki bir padişahtı İkinci Bayezid. İkinci Bayezid, babası, oğlu ve torununun aksine mecbur kalmadıkça savaştan uzak durmuştur. Bayezid’in politikaları sayesinde Osmanlı İmparatorluğu birkaç küçük zorunlu savaşın dışında neredeyse hiç büyük savaşa girmemiştir ve yükselme döneminde en az toprak kazanılan dönem Bayezid zamanında olmuştur. Doğal olarak da onun döneminde çok fazla asker ölmemiştir. Bayezid’in hanedanın diğer temsilcileri kadar büyük başarıları olmadığı için tarih kitaplarının onun üzerinde diğerleri kadar çok durdukları söylenemez.
Çünkü klasik tarihte büyük savaşlara girilmemesi, dolayısıyla da daha az insanın ölmesi başarı olarak sayılmamaktadır. Bazı tarihçiler Bayezid’in Cem Sultan meselesiyle fazlaca uğraşmasından dolayı pek sefere çıkamadığını söylese de savaşmamasının dışında bir başka büyük başarısı da hatta belki de en büyük başarısı; Bayezid’in Osmanlı İmparatorluğu’nun en önemli kuşakları arasında (Fatih, Yavuz ve Kanuni arasında) bir köprü görevi görmesiydi.
Osmanlı’da babadan oğula geçen bir saltanat vardı. Padişah olacak şehzadenin tahta geçmesi için diğer şehzadeleri alt etmesi yeterliydi. Krallıklarda ve imparatorluklarda veliahtın tahta geçmesi çok yaygındır ve doğal karşılanır. Bu tür alışıldık liderlik hikayelerinin dışında bir de sıradan vatandaş olarak doğup sonradan tahta geçen liderler vardır. Bu kişilerin ortak yanı güçlü irade sahibi, zeki ve çok hırslı olmalarıydı.
Napolyon’a, Büyük İskender’e, Sezar’a baktığımızda muzafferiyetlerinin arkasındaki dağ gibi hırslarını görmek çok da zor değildir. Peki bu liderlerin hangisi gerçekte halkları için savaştı ya da hangisi ülkelerinde yaşayan insanların huzur içinde yaşamasını gerçekten istiyordu? Bir kişinin egosunu tatmin etmek için lider olması onu faydalı bir lider yapmayacaktır ama halkın gözünde onlar büyük liderler gibi görünürler. Halkın hem faydalı hem de büyük liderleri farkedebilecek sağduyuya sahip olduklarını düşünmek yanlış olur.
Genel olarak her konuda halkın sağduyulu olduğunu düşünmek yanlış olur. Gerçek şu ki halkın bu konulardaki ortalama zekası arzu edilenin çok altındadır. Dünyanın en zeki milletleri arasında gösterilen Alman halkı buna güzel bir örnektir. O çok zeki millet, Hitler gibi bir megalomanı başa getirirken tereddüt etmemiştir. Hitler Berlin meydanındaki o meşhur konuşmasında tam 1.5 milyon Alman’ı etkilemeyi başarmış ve halk üzerindeki hipnotik etki gücüyle topyekün bir savaşı başlatmıştır. Bilim adamları bugün bile onun hitabetteki hipnotik etkisini araştırırlar.
Bir de istemedikleri halde savaşmak zorunda kalan liderler vardır. Bu tip liderler barışı isterler fakat koşullar onları savaşmak zorunda bırakır. Hatta savaşmak zorunda bırakılmasalardı belki bir çoğu lider dahi olmayacak, sıradan yaşamlarına devam edeceklerdi. Onlar koşullar gereği özlerinde bulunan liderlik potansiyelini feraset, irade, sabır, mücadele ruhu gibi kişisel özellikleri ile birlikte açığa çıkartanlardır.
Onlar sadece insanların değil aynı zamanda değişimin de liderleridir. Dünyayı daha iyiye doğru eviren gerçek büyük liderlerdir. Tabela lideri, skor lideri değil, gönüllerin lideri… Onlar öyle işler yaparlar ki tarih onları yazmak zorunda kalır. Peki kimdir bu tanıma uyan liderler? Sinema dünyasında Spartaküs, Robin Hood gibi örnekleri var. Gerçek hayatta ise sayıları çok azdır. Örnek vermek gerekirse: Mustafa Kemal Atatürk.
